فرازهائی از نهج البلاغه

  آنها عمرى درازتر داشتند  

از سخنان امام درباره چگونگى دنیا شما را از دنیا برکنار میدارم ، دنیائى که در دهان دنیاپرستان شیرین است و در برابر دیدگان مشتاقانش سبز و خرم بنظر میرسد ولى پیچیده در شهواتست و خود را با بهره‏هاى ناپایدارش بدوستى میزند و با کالاى اندکش شگفتى میزاید و به آرزوها و فریبهایش خویش را زیور مى‏کند اما شادمانیش پایدار نیست و کسى از دردها و گرفتاریهایش در امان نمى‏ماند ، بسیار مى‏فریبد و زیان ببار مى‏آورد بهره‏هایش دگرگون‏پذیر و ناپایدار و نابودگر است ، شکمباره‏اى است که میخورد و مى‏کشد ، هواخواهانش چون به آرزویشان رسیدند و از آن خشنود شدند بهره‏اى بهتر نمى‏یابند و بهره‏اى پایدار نمى‏یابند چنانکه خداوند فرمود :
" بهره‏هاى دنیا ، همچون آبى است که از آسمان میبارد و با گیاهان زمین در مى‏آمیزد ولى پس از آن خشک میشود و بادها آنرا بهر سوى مى‏پراکند و خداوند بهر چیز تواناست " هر کس از این دنیا بشادمانى و خرمى رسید بدنبال آنها دردهائى یافت که اشکهایش فرو ریخت و اگر شکمش از نعمتهاى دنیا سیر شد ناگواریهاى روزگار ، زیر و رویش کرد و اگر باران آسایش دنیا بر کسى بارید ، ابرهاى اندوه بر او باران بلا بارید این دنیاست که بامدادان یارى میدهد و شبانگاهان کسى را نمى‏شناسد و اگر از سوئى گوارائى و شیرینى مى‏بخشد از دیگر سوى تلخى و ناروائى ببار مى‏آورد و چون کسى به خرمى و شادابیش دست یابد پشت سر آن به سختیها و رنجها گرفتار میگردد و چون شبانگاه در بستر آسایش بخوابد سحرگاه با ترس و هراس روبرو مى‏شود ، فریبگرى است که مردمان را مى‏فریبد و نابود گرى است که هر کس در او زیست مى‏کند بنابودى مى‏افتد ، در توشه هاى آن خیرى نیست مگر در توشه پرهیزگارى ، هر کس از آن بهره‏اى اندک یافت ، به امنیتى بسیار میرسد و آنکس که بفراوانى از آن بهره گرفت بگناه و هلاک افتاد و بهره‏هایش بنابودى افتاد چه بسیار کسانى که باو اعتماد کردند و بسختى و درد افتادند و چه بسا کسانى که باو اطمینان کردند و دنیا بزمینشان انداخت ، مردانى شکوهمند را به پستى کشانید و قدرتمندانى را خوار کرد و قدرتها و دولتها را دست بدست گردانید ، زندگانى و کامرانیش تیره و کدر و آب گوارایش شور و ناگوار و شیرینش تلخ و خوراکش زهرآگین و ریسمانش سست و تکه پاره است ، زنده‏اش در خطر مرگ و تندرستش در معرض بیمارى و دولتش از دست رفته و چیره و پیروزش شکست یافته است هر کس از آن بهره‏اى فراوان یافت واژگون شد و هر کس به همسایگیش در آمد هست و نیستش به غارت رفت .
آیا این شما نیستید که بجاى کسانى نشسته‏اید که عمرى درازتر و آثارى پایدارتر و آرزوهائى درازتر و گروههائى بیشتر و سپاهیانى انبوه‏تر داشتند ؟
آنها دنیا را پرستیدند و نعمتهایش را برگزیدند و پس از آن بدون توشه‏اى کافى و بى‏مرکبى آماده و هموار از این دنیا کوچ کردند .
آیا شما شنیدید که دنیا براى آنها خودش را فدا کند و یا با کمکى یاریشان دهد و یا با آنها به نیکى رفتار کند ؟ نه . . .
بلکه آنها را بسختى‏ها دچار کرد و با حوادثى کوبنده درهم کوفت و سست کرد و با ناگواریها از جایشان کند و چهره‏شان را بخاک مالید و در زیر گامهاى بلاها لگدکوبشان کرد و رنجها و دردها را بسراغشان فرستاد و شما دیدید که چگونه با نزدیکان خود به ناآشنائى پرداخت و کسانى را که به او گرائیدند و به او دل بستند از خود راند تا اینکه از دنیا به جهان ابدى کوچ کردند آیا جز گرسنگى توشه‏اى و جز گور تنگ جایگاهى و غیر از تاریکى ، چراغى و جز پشیمانى پى‏آمدى به آنها بخشید ؟
آیا چنین دنیائى را براى خود برمیگزینید و به او اطمینان مى‏کنید و به بهره‏هایش حرص مى‏ورزید ؟ دنیا براى آنکس که رنگ و زیورش را متهم نسازد و از خطراتش نترسد جایگاهى بد و ناسزاوار است . پس بدانید و البته میدانید که شما دنیا را پشت سر میگذارید و از آن کوچ میکنید ، از سرنوشت کسانى پند گیرید که مى‏گفتند ، ( کى از ما نیرومندتر است ؟ ) آنها را بسوى گورهایشان بردند بدون اینکه در سوارى مرکب خویش مختار باشند و بژرفاى گور انداختند بى‏آنکه در آنجا مهمان باشند ، در بستر گور آرمیدند و از خاکها کفن پوشیدند و با استخوانهاى پوسیده همسایه شدند ، همسایگانى که بدعوتها پاسخ نمى‏دهند و سختى‏ها را از خود دور نمى‏کنند و گریه‏ها و زاریها را نمیفهمند اگر بارانى بر آنها ببارد شادمان نمى‏شوند و اگر خشکسالیها پدید آید زیان نمى‏بینند ، فراهمند ولى تنهایند و همسایه‏اند و از هم دورند و با آنکه بهم نزدیکند بدیدار یکدیگر نمى‏روند و در کنار همند و نزدیکى نمى‏جویند ، شکیبایانى که کینه‏هاشان از دل رفته و صابرانى که حسدها شان مرده است ، کسى از درد و اندوهشان نمیترسد و بیارى آنها امید نمى‏بندد .
از روى زمین بشکم آن انتقال یافته و از فراخى به تنگى افتاده و از اجتماع ، به تنهائى گرائیده و از روشنى به تاریکى رسیده‏اند همان سان که برهنه بدنیا آمدند ، برهنه از آن رفتند و بهمراه اعمالشان از این دنیا بجهان ابدى و سراى پایدار آخرت کوچ کردند چنانکه خداوند پاک فرمود ( آفریدگان را همچنانکه پدید آوردیم باز میگردانیم این وعده ما حتمى است و ما چنین خواهیم کرد ) .