ابیاتی از شیخ ابو سعید ابوالخیر

     ابیات پراکنده از رباعیات

چون نیست شدی هست ببودی صنما

چون خاک شدی پاک شدی لاجرما

                 *************

وای ای مردم داد زعالم برخاست

جرم او کند و عذر مرا باید خواست

                   ***************

مرغی به سر کوه نشست و برخاست

بنگر که از آن کوه چه افزود و چه کاست

                 ***************

بی غم دل کیست تا بدان مالم دست

بی غم دل زنگیان شوریده‌ی مست

                  **************

جز درد دل از نظاره‌ی خوبان چیست

آنرا که دو دست و کیسه از سیم تهیست

                  *************

فاساختن و خوی خوش و صفرا هیچ

تا عشق میان ما بماند بی هیچ

                 *************

آنرا که کلاه سر بباید زد و برد

زانست که او بزرگ را دارد خرد

                 ***************

آنجا که مرا با تو همی هست دیدار

آنجا روم و روی کنم در دیوار

                  ***************

تا با تو تویی ترا بدین حرف چه کار

کین آب حیاتست ز آدم بیزار

                    ***************

گر من به ختن ز یار وادارم دست

باورد و نسا و طوس یار من بس

                    *************

فاساختن و روی خوش و صفرا کم

تا عهد میان ما بماند محکم

                  **************

من گبر بدم کنون مسلمان گشتم

بد عهد بدم کنون به فرمان گشتم

                **************

جایی که حدیث تو کند خندانم

خندان خندان به لب برآید جانم

                 ****************

اشتربان را سرد نباید گفتن

او را چو خوشست غریبی و شب رفتن

                 ***************

از ترکستان که بود آرنده‌ی تو

گو رو دیگر بیار ماننده‌ی تو

                  ***************

زلفت سیهست مشک را کان گشتی

از بس که بجستی تو همه آن گشتی

                  ****************

گر آنچه بگفته‌ای به پایان نبری

گر شیر شوی زدست ما جان نبری

                    *****************

هر جا که روی دو گاو کارند و خری

خواهی تو بمرو باش خواهی بهری

                **************

آراسته و مست به بازار آیی

ای دوست نترسی که گرفتار آیی

واقعه کربلا

شب اســـــت و مـــــاهتـــــــاب و شمــــــع خــــامـــــو ش 
                    همـــه دردی کشــــــــــــان مستنـــــد و مـــــــدهـــــو ش

خــــــــــــرابـــــــــــــات از تجلـــــــــــی وادی طـــــــــــــــــور 
                     تعـــــــــا لــــــی الله از ایـــــن شب چشــــــــــم بـــــد دور

بخــــــــــــــــاک میکـــــــــــده آن حـــــــــــــــــــق مطلــــــق 
                   ز خـــــــــــــو ن خــــــــــود زده نقــــــش انـــــــــا الحـــــــق

خــــــــــرا بـــــــــات و خـــــــرابـــــــــــاتــــی همــــه مست 
                  عجــب ســــــــاقـــی عجــب ســـــــا غـــــر عجــب دسـت

همــــه از دوســت پــــــــــر ازخــــــــو یــش خــــــــــــالـــی 
                   همـــــه مســـت شـــــــــــــــــراب لا یـــــــــــــــــزالـــــــــی

همـــــــــــه از فهـــــــــــــــم و وهـــــــم آنســــــو فتـــــــاده 
                  همـــــــه محـــــــــــــــــو جمــــــــــــــــــــال او فتــــــــــــاده

زمیــــــن کــــــــــــربــــــــــــــلا از خـــــــــون شــــده مسـت 
                 همـــــه میخــــــــــــــارگـــــــانـــــش رفتــــــــــــــه از دست

نـــــه ســــــــاقی بــــــــــاقــــی و نـــی بـــــــــاده خـــواری 
                نـــــــه مـــی در خــــــم و نـــه یکتــــــــن مــــــی گـــــذاری

از آن طــــــــــو فـــــــــان کــه در دشـت بــــــــــــــــــلا شد 
             خـــــــرابــــــــــات و خـــــــــرابـــــــی کــــــــربـــــــــــلا شد

فتـــــــــاده نـــــــــــــــور مـــــــــــــه بـــر دامـــن خـــــــــــاک 
            نمــــــــــایـــان کــــرده آن تنهـــــــــای صـــــــــــد چـــــــــاک

بــه تنهــــــا شــــــــان نشستــــه زخــــــــــــم بسیـــــــــار 
             عجــب زخمــــــــــــــی کـــه بــــودی مـــــرهمــــــش یــــار

چــــه ســــــــازد زخــــــم نـــــــــــی بــا مستــــی مــــــی 
              مئـــی کـاو ســـــــــاقیــــش بــــاشد هــــــــــو الحـــــــــی

در آن حـــــــــــــــال آن نگــــــــــــــار آسمـــــــــــــــــانـــــی 
             شده بـــــــاقــــــــی بحــــــق و ز خــــویـــش خــــــالــــــی

گــــــــر فتـــــه پـــــــــــــرده از رخســـــــــــــار دلـــــــــــدار 
            بـــــــــرون از پــــــــــــرده افتـــــــــــاده است اســــــــــــرار

سخـــــن بـــــــــــــاریک شــد منصــــــــــــوری اینجــــــــــــا 
          بگــــــو از کــــــــــــــــربــــــــــــــــــــــلا و دوری اینجــــــــــا

ســـــــرش گـــــــــر چــــــــــــــه زیب نــــــــــی بــــــــــــود 
         زنـــــــــی ســـــــــو ی حـــــــــــرم چشمــــــــان وی بـــود

بـــــــــــدیــــد آن یکـــــــه مـــــــــرد مـلــــــک ایجــــــــــــاد 
         غــــــــــــزالا ن حــــــــــــــرم در چنــــــــــگ صیـــــــــــــــاد

غـــــــــز الا نــــش همــــــــه ســـــر در بیــــــــا بـــــــــــان 
           بیــــــــــــابـــــــــــــانی شـــــده خیــــــــــل غــــــــــز الا ن

در آن شب مــــــــــــو پـــــــــــریشــــــــان بــــــــود زینــــب 
              همــــــــه ســـــــــــــر در بیـــــــــــابــــــــــان بـــود زینــــب

ســـــر خــــــــــود را بســـــــوی آسمــــــــــــــان کــــــــرد 
             بــــــه مـــــــــاه آسمــــــــــــــانــــی ایــــن نــــــداکـــــــرد

متــــــــــــاب ای مــــــــــاهتــــــــــــاب امشب ز افــــــلاک 
            کـــه مــــاه هـــــــــاشمـــــــی افتـــاده بـــــــــرخـــــــــاک

فـــــــــروزانـــــی چــــــــرا ای کـــــــــــــــــو کب امشــــب 
            نمـــــی دانــــــــی تـــــــو حـــــــــال زینــــــــب امشـــــب

نگــــــــاهــــــــی کـــن بـــــــه حــــــــــــــال زار زینـــــــــب 
          گــــــــره خــــــورده است امشــــــب کـــــــــــار زینــــــــب

کجــــــــــا جــــــو یــــــــــــــــــم تـــــو را ای گمشــــده دل 
           کـه بــی تـــــو کــار زینـــــب گشتـــــــــــــه مشکـــــــــل

همیـــــن مــی گفــــــــــت و انــــــــدر جستجـــــــــو بــــود 
           ســـــــراغ کشتـــــه صـــــــــــــد چـــــــــــاک او بــــــــــود

گــذشت از آن همــــــه تــن هــــــای صـــــــد چــــــــــــاک 
         کــه بــــــــــوی عـــــــاشـــــق آمــــــد از یکـــی خـــــــاک

گـــــــــــذر افتــــــــــــاد تـــــــــــــــا در قتلگــــــــــاهــــــش 
          بــــــر آن گــــــــــو دال افتــــــــــــــادی نگــــــــــــاهــــش

همـــــــــــــی گـــــــو یـــــــد بیــــــــا ای زینــــــب مــــــــن 
         بیــــا خــــــــو اهـــــــــــــر ببیـــن حــــــــال شب مــــــن

بیـــــا خــــــــو اهـــــــر کـــــه بس دیــــــر آمـــــــدی تــــو 
          چــــرا بــــــــا آه شب گیــــــــــــــر آ مـــــــــــدی تــــــــو

شب آمــــــــــــد ای چــــــــــــــرا غ روشـــــــــن مـــــــــن 
           خـــــــزان گــــردیــــــده بـــــی تـــــــو گلشــــــــن مــــن 
 

نــــدارم بــــــــی تــــو تـــــــــاب زنـــــــــــدگـــــــانـــــی 
            خـــو شــــــــــا مــــــرگ و حیـــــــات جــــــــــاودانـــــــی

بــــــه جـــــان تو چنـــــــــانـــــــــم از جهـــــــان سیــــــــر 
             کـــه گـــــر مـــــــــرگـــــــم رسد اکنــــون بــــــود دیــــــر

                                ***********************

دیوان منصوری

السلام علیک یا ابالفضل العباس (ع)

مات عشقـــم مات عشقـــم مات عشـق 

                              کـز چـه طینت گشتــه خلقـت ذات عشـق

عشــق گــر بنیـــــاد ســـر مستـــی کنــــد

                              عقـــل را خـــــود فـــارغ از هستــی کنـــد
 
عقـــــل و عشــــق ایــن دو چــوب آتشنـــد

                              عـاشقـــان مستــانه در آتـــش خـــوشنــد

هـــــم چنــــان کان عاشــــق دلسوختـــه

                               وانکــــه درس عـــاشقـــــی آمــوختــــــــــه

بـــا ادب آمـــــد به نـــــزد پیـــــــر عشـــق

                               گفــــت کـــی فـــرمـانـــروا و میــر عشـــــق

رخصتـــــم ده تــــــا ســــوی میـــدان روم

                               امــر فـــــرمـــا کـــــز پـــــی فـــرمـــــان روم

خــود تـــو دانی مــن همــان شیـر او ژنـــم 

                              خفتـــه صـــد شیــر است زیــــر جوشنـــــم

بیشــه ایجـــاد ایـــن یـــک شیـــــر داشــت

                                 بهــــر امــــروز تـــــو در زنجیــــــــر داشــــت

بــــــــاز گیـــــر از گـــردن متن سلسلــــه

                              شیــــــــر را ای شیـــــــربــــــان بنمــا یلـــه

بـــــــاز کــــــن از پـــــای من زنجیـــــــر را 

                            تـــــا بکــــی زنجیـــــتــر بـــــــایــد شیــــر را

گفت شـــــاهش کای امیــر انس و جـــان

                         قطــــــــره آبــــــــی اگـــــر بستــــــه بجــــان

عــــزم جنگ ای شیـــــر لختــی دیــــر کن

                        فکــــر حـــــال کــــودک بــــی شیـــــــر کــــن

چــون سپنــــد از مجمـر هستـی جهیـــد 

                       آه ســـــــردی از دل پــــر خــــــــون کشیــــــد

زد بقلـب لشکــــر آنگـــــــه بــا شتــــــــاب 

                         رانــد یکســــــــر تـــــا کنـــــــــــــــار شــــط آب

خشک مشک خـــویش را سیـــــراب کــــرد

                         کف ز ســــوز تشنگــــــــــی در آب کـــــــــــرد

خــواســـت تــــا نـــو شـــــد از آن آب زلا ل

                      یـــادش آمــــد زان خــدیــــو ذوالجــــــــــــــلال

گفـــت ای عبـــــــاس کـــو شــــــــرط ادب

                      آب مـــی نــــوشی و شــــاهت تشنـــــه لب

ریخـــــــت آب و از خجـــــالــــت آب شــــــد

                     از تـــــز لــــزل جــــانش چـــون سیمـــاب شد

از شریعــــه رانـــد سوی خیمـــــــه گــــــاه

                   کـــــــوفیــــــــــــان گشتنـــــــد او را ســـــد راه

بــــر کشیـد او ذوالفقـــــــار حیــــــــــــدری

                   زد بــــــــــر آن قـــــــــوم یهــــــــود خیبـــــــــــری

برق تیغــــش شد ز مــاهـــی تــا بـه مــــاه

                    روز دشمــــــن کــــــرد بر کوهــــــــی سیــــــــاه

روبهـــــان از ضـــرب تیغــــش در فــــــــــرار

                    شیـــر را از دل شـــــــــــده صبـــــــــــر و قـــــرار

صـــــد هــــــزارش یکطـــرف او یک تنــــــــه

                   زد بـــــه لشکـــــــــــر میســــــــــــره بر میمــــره

همچــــو دریـــا آمــــده لشکــــر بجــــــوش

                     خشمگیـــن آن شیـــــر در جـــــــوش خــــــروش

از نهیـــب ســــــم اسب آن پهــــــن دشت

                          شـد زمیـن شش آمد و آسمـــان گردیـــد دشت

خـود تــــو گفتــــی رستخیـــــز عــــام شد

                           روز کــــوفـــــی تیـــــــــره تـــر از شـــــــــام شـد

شیـــــر حــــق گردیـــــده گـــرم کـــــار زار

                           بــــــــرده از خـــاطر مـــــر آن فــــرمــــان یـــــــــار

کاینچنیـــن گفت آن خــــدیو مستطـــــاب

                           جنگ و کیــــــــن بگـــــــــــذار رو از بهــــــــــــر آب

دست او شــــد بستـــه از فـــرمـــان پیـر

                            روبهـــــــان گشتنــــــد آنگـــــــــه شیـــــر گیـــــر

نـــــا جـــوانمــــردی بـــرو شد از کمیــن

                           از یــــــدالله زاده شــــــــد قطـــــــــع یمیـــــــــــن

خــون ز دست نــازنینــش می چکیـــــد

                        او لب از غیـــــــــرت بـــــه دنــــــدان می گـــزیـــد

دست داد و در دلش نـی کی بـاک بــود

                        غــــــرق عشــــــــــق زاده لـــــــــــولا ک بـــــــــود

هر دو دست خویش چـون افتـــاده دید

                         عــا شقــانــــه از نــالــــــه از دل بـــــــرکشیــــــد

گفت رو ای دست کـه بتـــو خـوشـــم 

                         مـــــــــن سمنـــــــــدر وار اندر آتشـــــــــــــــــــم

عــاشقـــی بـــایــد ز مــن آمــوختــــن

                     دست دادن عشـــــق یـــــــــار انــــــــدوختـــــــــن

درهت ای عشق بیدستی خوس است

                    بـــــا تــن بیــدست ســر مستـــی خـــــوش است

گفت بــا آن قــــوم دون آن شیــــــر دل

                         ره دهیـــــــدم آخـــر ایقــــــــــول مضـــــــــــــــــــل

تـــــــا بـــــــرم خیمگـــــه این مشک آب 

                      کـــز عطــــــش طفـــــــلان شـــه گشتــــه کبــاب

زین زین عمل مرهــون احسانـــم کنیــد

                    در عـــوض خــــــــود تیـــــر بـــــارانـــــــم کنیـــــــد

چمشـــــه چشــــم را نــــاوک زنیــــــــد

                    خــــــود از ایـــــــن یک مشــک دلـــــرا بـــر کنیـــد

تیــرهــا کز شست دشمــن مـی پــریـــد

                     جملــــه را بـــــه جــــان شیـــــریـــن می خـرید

آنقــــدر بــــــاریــــد بــر او تیــــــر تیـــــــز

                     چشـــم مشـــــک آور بجــــانـــــش اشک ریـــــــز

ریخت آب مشک یـــک ســــر روی خـــاک 

                      تــــابــــش از تــــــن بــــــرد جســم چــاک چـــاک

ســــوره تــــوحیـــــد آمـــــد بـــر زمیـــن

                        از فـــــــــــراز رب العـــــــــــــــــالمیــــــــــــــــــــن

چــونکه عهــد خــود بپــا یـــان بـرد پــاک 

                         گفت بـــــــــاشـــه یـــــــــا اخـــا ادرک اخــــــــــا ک

شـــاه دیــــن همچــون عقـــاب تیـز پـر

                      ســــوی او بشتــــــافت بشکستـــــــه کمــــــــــر

بیش از ایـن منصـــوریـــا گـــر دم زنــی

                      آتش انـــــــدر هستـــــــــــی عـــــــالــــــــم زنـــی

*******************************************

از دیوان منصوری